(1536-1612)
Piotr Skarga (ur. 2 lutego 1536 roku — zm. 27 września 1612 roku), jezuita, teolog, pisarz i kaznodzieja.
Piotr Skarga urodził się w Grójcu na Mazowszu, w ubogiej, mieszczańskiej rodzinie.
Piotr Skarga, właściwie Piotr Powęski herbu Pawęża był czołowym polskim przedstawicielem kontrreformacji i nadwornym kaznodzieją Zygmunta III.
Jego rodzice, Michał i Anna ze Świątków Powęscy, pochodzili ze szlachty zagrodowej, wywodzącej swe nazwisko od wsi Powązki k. Mszczonowa w ziemi sochaczewskiej. Piotr był ich najmłodszym dzieckiem; miał 3 braci i 2 siostry.
W latach 1552-1555 studiował na Akademii Krakowskiej, uzyskując stopień bakałarza na Wydziale Filozoficznym. Niestety problemy finansowe zmusiły go do przerwania edukacji. W tym też czasie odkrył duchowe powołanie i w 1564 roku przyjął święcenia. Następnie udał się do Włoch, gdzie w Rzymie w roku 1569 wstąpił do zakonu jezuitów.
Powróciwszy po dwóch latach do kraju zajął się zakładaniem w Polsce kolegiów jezuickich (był między innymi pierwszy rektorem Kolegium w Poznaniu), a także działalnością filantropijną (założył w Krakowie Bank Pobożny dla ochrony ludzi przed lichwą). W Krakowie założył lombard dla ubogich, pierwowzór instytucji charytatywnej. W roku 1564 we Lwowie przyjął święcenie kapłańskie i jako kanonik zaczął działalność kaznodziejską. między innymi przy katedrze Św. Jana w Warszawie. Był wybitnym duszpasterzem Litwy i Białorusi. Zapisał się jako założyciel wielu kolegiów jezuickich, np. w Połocku, Rydze, Dorpacie.
Brał żywy udział w walce z różnowiercami, zwalczając ich piórem, kaznodziejskim słowem, posuwając się nawet do politycznych interwencji.
Był pierwszym rektorem Akademii Wileńskiej (1579-84). Od 1588 roku przez 24 lata pełnił funkcję nadwornego kaznodziei Zygmunta III Wazy, który cenił go za wyjątkową osobowość i talenty krasomówcze. Stał się zwolennikiem ograniczenia władzy Sejmu i zwiększenia władzy królewskiej. Piętnował wady polskiej szlachty. Był przeciwnikiem przyjęcia przez Zygmunta III korony szwedzkiej oraz współtwórcą Unii Brzeskiej.
Aby obiektywnie przedstawić postać tego tego publicysty i żarliwego patrioty należy dodać, że w 1606 roku sprzeciwił się uchwaleniu sejmowego edyktu tolerancyjnego dla różnowierców, przez co przyczynił się pośrednio do wybuchu rokoszu Zebrzydowskiego, skierowanego przeciwko antyreformacyjnej i absolutystycznej polityce Zygmunta III Wazy.
Dzieła pisarskie Piotra Skargi były ściśle związane z jego działalnością religijną, społeczną i polityczną. Najważniejszym dziełem nadwornego kaznodziei są wydane w 1597 roku
"Kazania sejmowe". Nie należą one do literatury religijnej, lecz są doskonale ułożonym traktatem politycznym o przebudowie państwa polskiego. Jako katolik i patriota autor walczył o przywrócenie w Polsce jedności religijnej, wzmocnienie władzy królewskiej oraz usunięcie krzywd społecznych i niesprawiedliwych praw. Osiem kazań o osiem rozdziałów rozprawy politycznej o najważniejszych niedomaganiach Rzeczypospolitej, o sposobach ich przezwyciężenia.
"Kazania sejmowe" Skargi są najszlachetniejszym dziełem polskiej literatury politycznej XVI wieku. Wyraziła się w nich cała osobowość twórcy, człowieka wielkiego serca i wielkiego ducha, który całe swe życie poświęcił trzem ideałom: miłości Boga, miłości Kościoła i miłości narodu. Obdarzony wspaniałą wymową jako kaznodzieja wywierał na słuchaczy wpływ tak potężny, że nazwano go "tyranem dusz ludzkich". W obrazach pełnych grozy i napięcia dramatycznego roztaczał wizję upadku państwa i jego ostatecznej katastrofy, jeśli naród się nie opamięta, win i błędów nie poprawi. Niestety, nie oglądał ani opamiętania, ani poprawy, toteż w chwili zniechęcenia pisał:
"Nie wiem, czem się dzieje, iż nie pomaga mi poselstwo Twoje i wołanie moje; do pokuty rzadki bardzo powstaje; twarda rola strudziła wołu starego, a pracy na niej w dobrem żniwie nie znać; chytre ryby od sieci twojej uciekając, poimać się nie dają".
W zakresie formy wypowiedzi Skarga nawiązuje do stylu Starego Testamentu, w którym zapowiada się upadek Jerozolimy i zgubę grzesznego narodu izraelskiego. Utwór należy do gatunku publicystyki dydaktycznej, w której osoba pouczająca głosi prawdy nieomylne. Skarga doskonale opanował sztukę starożytnej retoryki, stosują często pytania retoryczne, przeciwstawienia, ciągi epitetów, zdań łączonych wciąż tym samym spójnikiem i szyk przestawny, co doskonale wzmagało dramatyzm wypowiedzi.
Zmarł 27 września 1612 roku w Krakowie. Jego ciało spoczywa w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie.
Do największych dzieł Piotra Skargi należy zaliczyć:
· Areopagus. To jest wykład słów św. Pawła Apostoła
· Artes duodecim sacramentariorum
· Bractwo miłosierdzia
· Discurs na konfederacyją
· Dziękowanie kościelne za zwycięstwo multańskie
· Kazania na niedzielę i święta całego roku (w nich Kazania sejmowe)
· Kazania o siedmiu sakramentach
· Kazania przygodne
· Messyjasz nowych arianów
· Na moskiewskie zwycięstwo kazanie
· Na artykuł o jezuitach zjazdu sędomierskiego odpowiedź
· O jedności Kościoła Bożego pod jednym Pasterzem i o greckim od tej jedności odstąpieniu
· Pokłon Panu Bogu zastępów za zwycięstwo multańskie
· Próba zakonu Societatis lesu
· Proces konfederacyjej
· Proces na konfederacyją
· Siedem filarów, na których stoi katolicka nauka o Przenajświętszym Sakramencie Ołtarza
· Synod brzeski
· Upominanie do Ewanielików
· Wsiadane na wojnę kazanie
· Wtóre zawstydzenie arianów, przeciw... Jaroszowi Moskorzewskiemu z Moskorzowa
· Wzywanie do jednej zbawiennej wiary
· Wzywanie do pokuty obywatelów Korony Polskiej i W. Księstwa Litewskiego
· Zawstydzenie arianów
· Zawstydzenie nowych arianów
· Żołnierskie nabożeństwo
· Żywoty świętych
Ci, którzy cytowali chętnie Piotra Skargi, cytowali również słowa:
Paulo Coelho, Antoine'a de Saint-Exupéry'ego, Alberta Camusa.
Piotr Skarga (cytaty):
“Dobry człowiek woli sam cierpieć, niż na cierpienia drugich patrzeć.”
“Czytaniem odganiacie matkę wszystkich grzechów - próżnowanie.”
“Kto ojczyźnie służy, sam sobie służy.”
“Dwie rzeczy ma w sobie każde prawo: drogę, którą iść, jako świeca w ciemności ukazuje, a karaniem, aby z niej nie ustepowano, grozi.”
O to moj referat :))
